Sau khi báo điện tử Infonet đề đạt việc thi công tuyến đường nội bộ của Trung tâm Hành chính Đà Nẵng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến di tích nhà nước Thành Điện Hải, chiều 12/3, ông Nguyễn Văn Tâm, Phó Giám đốc Sở Xây dựng, Trưởng BQL các dự án xây dựng TP Đà Nẵng (đơn vị quản lý dự án xây dựng trọng điểm Hành chính Đà Nẵng) đã mời ông Trần Quang Thanh, Phó Giám đốc túc trực Sở VH-TT-DL; ông Hà Phước Mai, Giám đốc bảo tồn Đà Nẵng và đại diện các ban, ngành sở quan họp khẩn nhằm tìm biện pháp khắc phục.

Ông Trần Quang Thanh, Phó Giám đốc Thường trực Sở VH-TT-DL Đà Nẵng (giữa) và ông Nguyễn Văn Tâm, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Đà Nẵng nghe đại diện Viện Quy hoạch xây dựng Đà Nẵng bộc lộ phương án xử lý việc vi phạm di tích Thành Điện Hải ngay tại hiện trường (Ảnh: HC)

Với nhân cách là người “giữ đền” do Bảo tàng Đà Nẵng đóng trên thành Điện Hải (còn quản lý quốc gia đối với di tích này là Trung tâm Quản lý di sản văn hóa và Sở VH-TT-DL. Đà Nẵng), ông Hà Phước Mai, Giám đốc bảo tồn cho hay, bấy lâu giữa Bảo tàng Đà Nẵng và BQL dự án xây dựng trọng tâm Hành chính có sự phối hợp rất chặt chẽ, giúp đỡ nhau trong việc khai khẩn bảo tồn và thi công dự án, không có vấn đề gì xảy ra. Tuy nhiên việc thi công tuyến đường nội bộ của Trung tâm Hành chính khiến phía bảo tồn quá bất thần, khách vô Bảo tàng tham quan cũng đề đạt rất nhiều.

“Công luận người ta nói đúng quá. Mình xây trọng tâm Hành chính, xây bảo tồn ở đây là đã vi phạm di tích rồi, bây giờ làm cái ni nữa thì rất khó ưng ý. Vì theo quy định của Luật Di sản văn hóa thì mọi công trình đều phải cách khu vực bảo vệ di tích cấp độ 1, tức thị cách chân tình Điện Hải ra khoảng 500m trở lên. Mình làm như thế là quá vi phạm rồi.

Bởi thế hiện mình nên thôi, những gì vi phạm nữa thì dừng lại, chứ còn, mình cứ vi phạm nữa thì không hay với kí vãng, với tiền nhân. Từ những buổi đầu chống quân Pháp xâm lăng cách đây hơn 155 năm đã có hàng ngàn người đổ máumua chung cư vp6 linh đàmở đây, thành thử đất này là đất thiêng, rất khôn thiêng. Yêu cầu các anh nên tu tạo, nên hàm ân, nhớ ơn tiền nhân để mà dừng lại những việc thấy không hợp lý!” – ông Hà Phước Mai nói.

Cây đa cổ thụ gắn với di tích Thành Điện Hải được đề nghị bảo vệ bằng mọi giá (Ảnh: HC)

Phương án đề xuất

Ông Nguyễn Văn Tâm cho hay, qua khảo sát cho thấy móng tường thành Điện Hải rất rộng và nằm dưới nền đường 3 tấc nên việc đào đất làm đường không phá hoại kết cấu, không gây lún, nứt tường thành. Tuy nhiên vị trí đặt con đường tạo cảm giác quá sát với di tích, có chỗ chỉ cách 1,9m, gây ảnh hưởng tới cảnhdự án chung cư đại thanhquan của di tích. Vì thế, qua góp ý của Sở VH-TT-DL, bảo tồn Đà Nẵng và công luận, BQL dự án đã nghiên cứu đề xuất một số biện pháp khắc phục đưa ra xin quan điểm bảo tồn, Sở VH-TT, Sở Xây dựng, nếu được tán thành thì BQL dự án sẽ trình xin chủ trương của UBND TP Đà Nẵng.

Theo đó, sẽ bóp nhỏ con đường từ 10,5m xuống còn 9m và lùi vào phía trọng điểm Hành chính 1,5m. Như vậy chỗ con đường nằm gần thành Điện Hải nhất là 4,9m, còn phía ngoài rộng 6 – 7m. Song song đắp lại taluy rộng 3m, trồng cỏ tạo cảnh quan, phía trên có lối đi bộ 1m dành cho du khách. Phía Bắc tường thành trước đây không có taluy, nay BQL đề xuất bỏ tuyến đường ngừa của Trung tâm Hành chính để cũng đắp taluy cho đoạn tường thành này như ở tường thành phía Tây.

“Chúng tôi cũng sẽ nghiên cứu kỹ và bàn với Bảo tàng việc thi công bãi đỗ xe ngầm phía Nam thành Điện Hải để không gây ảnh hưởng tới di tích. Ở đây toàn bộ là cọc khoan nhồi, chỉ khoan đổ bê tông thôi chứ không cọc đóng nên không bao giờ rung hết. TP cũng không cho đóng cọc vì sẽ ảnh hưởng đến chính tòa nhà trọng điểm Hành chính. Tất cả cọc nằm ngầm dưới đất. Cái nào gần thành Điện Hải quá thì chúng tôi sẽ tìm cách xử lý để không ảnh hưởng di tích. Ở chỗ vòng cua gần thành Điện Hải nhất là hơn 4m, nhưng nằm ngầm dưới đất, còn phía trên quờ quạng là công viên” – ông Nguyễn Văn Tâm cho hay.

Ông Nguyễn Văn Tâm biểu đạt rõ thêm phương án đề xuất bỏ tuyến đường ngừa để đắp taluy cho đoạn tường thành phía Bắc (phía sau cây đa) vốn trước đây không có taluy (Ảnh: HC)

Chẳng thể “bóp” đường nội bộ nhỏ hơn nữa?

Ông Lê Xuân Thông, Trưởng phòng Quản lý di sản (trọng điểmhợp đồng mua bán vp5 linh đàmQuản lý di sản văn hóa Đà Nẵng) đặt vấn đề: “Ngoài phương án vừa diễn đạt, liệu còn phương án nào tối ưu hơn không, năng bức phải sử dụng phần diện tích giáp với tường thành Điện Hải”.

Ông Nguyễn Văn Tâm cho hay đã khảo sát, nghiên cứu rất kỹ sau khi có các ý kiến phản ứng nhưng nhận thấy chẳng thể “bóp” đường nội bộ này nhỏ hơn nữa. Ông giải thích: “Vì đường này từ bãi xe ngầm phía dưới trọng tâm Hành chính đi ra là đường hai chiều, nếu bóp còn 7,5m thì rất khó do lưu lượng giờ cao điểm rất lớn nên phải 9m. Bó vỉa hai bên làm hết rồi nhưng giờ phải tính đập luôn bó vỉa sát trọng điểm Hành chính, đẩy sát con đường vô phía này 1,5m là hết mức có thể. Như vậy là phải ưng có một số phần của con đường nằm ngay trên sàn của tầng hầm!”.

Đồng thời ông trấn an mọi người không nên quá lo lắng về kết cấu của nền móng tường thành do hoạt động của xe cộ, vì: “Đây là đường xe ô tô con thôi, không có xe lớn. Hơn nữa, tất thảy nền đất ở đây là nền đất cát, không phải như ở Hà Nội đất lún, đất mùn. Chính vì đất cát hết nên thành Điện Hải rất bền, chứ nếu gặp nền đất khác thì thành Điện Hải hiện giờ nứt toác hết rồi vì đã quá lấu năm. Do thành nằm trên nền đất cát nên rất ổn định, nên việc xe con chạy đường này tôi nghĩ không có ảnh hưởng!”.

Do BQL dự án thiếu phối hợp chém đẹp với Bảo tàng và Sở VH-TT-DL Đà Nẵng nên nay phải đập bỏ bó vỉa, nền đá granit để "đẩy" tuyến đường nội bộ vào sát trọng tâm Hành chính Đà Nẵng (Ảnh: HC)

Do kết hợp không chặt mà gây ra thiệt hại!

Sau khi nghe biểu đạt, ông Hà Phước Mai tương đối đồng ý với các phương án đề xuất nhưng ông lưu ý bằng mọi giá phải giữ lại cây đa cổ thụ vì nó gắn liền với di tích. Ông nêu rõ: “Theo quy định, trên di tích có những vật hiện hữu sống cùng di tích đó thì bản thân nó cũng là di tích. Vì vậy cây đa đó cũng là di tích, yêu cầu làm thế nào đừng chết cây đa. Hội Di sản Việt Nam cũng đã có ý kiến yêu cầu đăng ký cây đa này là “cây di sản”, nên làm chết là không được!”.

Cẩn thận hơn, ông Trần Quang Thanh, Phó Giám đốc túc trực Sở VH-TT-DL Đà Nẵng yêu cầu ra hiện trường để BQL dự án và Viện Quy hoạch xây dụng Đà Nẵng mô tả phương án xử lý ngay trên thực địa. Qua đó, ôngchung cư kim văn kim lũ ở đâucũng tương đối bằng lòng phương án được nêu ra và lưu ý “phương án xử lý phải hài hòa giữa việc bảo vệ, phát huy giá trị di tích và đáp ứng đề nghị dân sinh”.

Sau đó ông Trần Quang Thanh chốt lại yêu cầu văn bản báo cáo, đề xuất phương án xử lý phải được chuẩn y và có đầy đủ chứ ký của lãnh đạo 6 đơn vị gồm Sở VH-TT-DL, Bảo tàng, trọng điểm Quản lý di sản văn hóa, Sở Xây dựng, Viện Quy hoạch xây dựng Đà Nẵng và BQL dự án trước khi chính thức trình UBND TP Đà Nẵng cho chủ trương.

Thành Điện Hải trước là đồn Điện Hải, xây dựng năm 1813 (Gia Long thứ 12) gần cửa biển Đà Nẵng. Năm 1823 (Minh Mạng thứ 4) cho dời đồn Điện Hải vào bên trong đất liền, trên một gò đất cao và đến năm 1835 (Minh Mạng thứ 15) đồn được đổi tên 1à thành Điện Hải. Năm 1840, Tham tri Bộ công Nguyễn Công Trứ vào xem xét hệ thống phòng thủ ở Đà Nẵng, sau đó có yêu cầu tăng cường phòng thủ các thành Điện Hải, An Hải. Năm 1847 (Thiệu Trị thứ 7), thành Điện Hải được mở mang có chu vi 556m, thành cao hơn 5m, chung quanh 1à hào sâu 3m. Thành có 2 cửa, một cửa mở về phía nam (cửa chính), một cửa mở về phía đông. Trong thành có hành cung, có kỳ đài, các cơ sở chưa lương thực, đạn dược, thuốc súng và được trang bị 30 ụ súng đại bác cỡ lớn. Thành xây bằng gạch theo đề án thiết kế kiểu Vauban, hình vuông.

HẢI CHÂU